Hout buigen door te lamineren

Een dunne plank buigt makkelijker dan een dikke balk. Maar veel dunne plankjes maken tezamen een dikke balk. Dit is de basis van hout buigen door te lamineren .

Wanneer ik voor een rechte balk de verschillende laagjes hout op elkaar plak, zijn deze laagjes allemaal even lang. Doe ik dit voor een gebogen balk, dan is het laagje wat de buitenbocht maakt langer dan het laagje wat de binnenbocht maakt. Wanneer ik deze plankjes met elkaar verlijm behoudt de balk zijn vorm. (Om weer recht te worden zouden de plankjes immers even lang moeten zijn). Deze constructie is sterk omdat de nerven van de laagjes in verschillende richtingen lopen. Je ziet wel dat de balk uit verschillende plankjes is opgebouwd.

Buigen op een mal

Om de plankjes te kunnen buigen heb je een basis in de juiste vorm nodig. Hiervoor maak je een mal. Meestal leg je op deze mal een hulpplankje van 4mm dik. De gebogen balk veert niet meer terug (er is geen spring back). De mal inclusief het hulpplankje mag exact de juiste vorm hebben. Maak een stevige constructie, de krachten zijn groot, veel groter dan je zult denken. Maak de mal zo dat er ruimte is voor de lijmtangen, misschien moet je gaten in de mal zagen waar je de tangen doorheen kunt schuiven. Beplak de delen van de mal die in contact komen met het te buigen hout met bruine plastic verpakkingstape en doe dit ook voor het hulpplankje. De lijm hecht niet op deze tape zodat je de gebogen balk niet aan de mal vast lijmt. De balk wordt straks met lijmtangen op de mal geklemd. Gebruik goede stevige lijmtangen en zorg ervoor dat je een grote voorraad hebt, op sommige plekken kan er 10 cm tussen de verschillende tangen zitten.

Het hout

De meeste houtsoorten kunnen buigen, maar iepen- en essenhout buigen het best. Zoek hout uit waar weinig noesten in zitten bij voorkeur kwartiers of half kwartiers gezaagd. Bij dosse gezaagd hout, kunnen de nerven onderling loslaten, waardoor het hout breekt. De onderlinge laagjes worden zichtbaar, je ziet dat het geen massieve balk meer is. Soms kiest men er juist voor deze laagjes te benadrukken, door verschillende houtsoorten te kiezen die om en om gelamineerd worden. Essen heeft een lichte kleur en geeft een mooi contrast met het donkere mahonie. Wanneer de binnen- en buitenkant van de balk dezelfde kleur moeten hebben, kom je altijd op een oneven getal uit. Meet de lengte van de buitenbocht op en tel hier 20 cm bij op voor de lengte van de plankjes. Zaag planken van 7 mm dik en schaaf ze in een ‘vandiktebank’ glad naar 4 mm dik. Met een zaagsnede van 3 mm heb je voor een plankje van 4 mm dik dus 1 centimeter hout nodig. Leg de plankjes in een volgorde en draai ze om en om, zodat kwetsbare plekken zoals noesten niet steeds op de zelfde plek liggen en de nerven in een verschillende richting liggen. Nummer de plankjes en geef de richting aan. Omdat de mal en de lijmtangen een afdruk in het hout kunnen achterlaten begin en eindig je met een hulpplankje van 4 mm dik. Deze twee plankjes beplak je met bruine plastic verpakkingstape, zodat de hulpplankjes niet aan de balk vast lijmen.

De lijm

Ik heb mijn opleiding gedaan in de houten botenbouw en daarom kies ik altijd voor watervaste lijm. Deze lijm heeft een verwerkingstijd van 45 minuten en deze tijd heb je wel nodig. De lijm heeft een bruine kleur waardoor deze geen duidelijke afscheiding laat zien tussen de verschillende laagjes. Gebruik plastic handschoentjes, want het wordt een kliederboel.

Hoe ga je te werk

Meestal begin ik met een proefbuiging zonder lijm. Je ziet dan of er voldoende klempunten zijn en of de mal stevig genoeg is. Als er tijd voor is laat ik het geheel een nacht staan. De plankjes staan de volgende ochtend al gedeeltelijk in de juiste vorm waardoor het lijmen makkelijker gaat.
Wanneer de lijm gemengd is moet je vlot door werken.
Smeer de lijm met een lijmkam gelijkmatig op een plankje, doe dit voor een volgend plankje en leg ze in de juiste volgorde op elkaar. Ga zo door totdat alle plankjes op elkaar liggen.
Leg het geheel op de mal en laat de plankjes aan beide zijden 10 cm uitsteken.
Zet het uiteinde (min 10 cm) met een lijmtang vast op de mal.
Buig de balk en plaats een tang op de eerstvolgende plek.
Wanneer ik alleen ben gebruik ik wel eens een spanband om de balk aan te spannen, zo springt deze niet terug en heb ik twee handen vrij om de tangen aan te draaien.
Buig de balk steeds verder door en plaats een nieuwe tang, draai de vorige lijmtangen steeds strakker aan.
Door de lijm worden de plankjes glad en verschuiven ze in alle richtingen ten opzichte van elkaar. Plaats ook een tang met een ingetaped hulpplankje op de gebogen balk, zodat alle plankjes even hoog zitten.
Lijmtangen zijn duur, wanneer drie tangen helemaal aangedraaid zijn, vervang ik de middelste tang voor een goedkope lijmtang en heb ik weer een goede lijmtang over voor de rest.
Wanneer alle lijmtangen maximaal aangedraaid zijn is het lijmwerk klaar. Laat de lijmresten zitten. Maak het gereedschap schoon met thinner en sluit de lijmpotjes.
Laat de plank minimaal 12 uur drogen voordat je de tangen er afhaalt. Ik laat het roerhoutje altijd in het restje lijm staan. Dan kun je controleren hoe hard de lijm na een poos is en met het roerhoutje kun je de lijm na droging beter uit het potje trekken, zodat je het lijmpotje nog een keer kunt gebruiken.
Als de lijm droog is, kun je de resten weg schaven en schuren. Voor de ronde zijden gebruik je een spookschaaf.

Succes met het buigen van de eerste balk.

Tue, 22 June